Mijn dochter heeft mij deze week zien huilen omdat ik hoorde dat een kennis plotseling was overleden. Zijn broer is een vriend van me waar ik vooral tien jaar geleden veel mee omging. Nadat we kinderen kregen zijn we elkaar een beetje uit het oog verloren en zo kwam het dat ik op Facebook ineens foto’s zag van de begrafenis van Robert. Robert woonde bij mij om de hoek. We waren lid van dezelfde sportschool dus ik zag hem vaak, op straat, bij de bakker, in de supermarkt, bij de tramhalte, in de sportschool. Een ongelooflijk aardige jongen (natúúrlijk) die dus zomaar ineens dood is neer gevallen in zijn huis.
Dan moet ik huilen. Ik kan het niet helpen.
Lila schrok natuurlijk dat ze me zag huilen en ik voelde me schuldig, maar helaas hoort ook de dood bij het leven. Het is ook goed als ze dat leert.
Wat begrijpt een peuter van de dood? Kan ik mijn dochter erop voorbereiden dat mensen en ook de katten dood gaan?
Ik was zelf een kleuter van 5 toen mijn oma overleed. Wat ik me daarvan herinner is vooral het verdriet van mijn tantes. Ik vond het heel raar dat er zo gehuild werd. Ik weet dat ik de kist in keek. Daar lag mijn oma. Ik vond het niet eng. Het was gewoon zo. Ik heb in ieder geval weinig verdriet gevoeld. Ik moet daarbij wel opmerken dat ik geen intieme band had met mijn oma.
Mijn zusje en ik kregen allebei nieuwe kleren dus ik vond het eigenlijk wel een leuke dag.
Maar goed, waar het op neer komt is dat ik niet begreep wat dood nu eigenlijk betekende. Ik geloof ook niet dat mijn ouders daar veel uitleg aan gegeven hebben.
De kat van mijn zus overleed vorig jaar en toen heeft mijn moeder tegen Lila gezegd dat Boefje nu in de kattenhemel is. Lila gelooft nu dat iedereen die dood gaat, elkaar daar straks tegen komt. In de kattenhemel. Best een mooi idee. Ik heb het haar wel iets duidelijker uitgelegd. Ik zei dat Boefjes lichaam het niet meer deed, kapot was. Mijn uitleg beviel haar een stuk minder..
Op vadersenmoeders.nl las ik de tip om je kind het verschil tussen levend en dood en levenloos uit te leggen. Nanno, Lila’s lievelingsknuffel kan wel kwijt raken, maar hij kan niet dood gaan. Nanno eet en drinkt niet en ademt ook niet. Ook een speelgoedauto leeft niet, maar de poesjes wel.
Om je kind meer vertrouwd te laten raken met de dood, kun je bijvoorbeeld een dood insect of vogeltje dat je in de tuin vindt samen begraven.
Wat Lila op dit moment wel zal begrijpen is dat zij een mens of dier nooit meer zal kunnen zien. Dat is uiteindelijk ook het grootste verlies. Hoewel, dat ‘nooit meer’ is ook heel beperkt bij een kind. Zeker bij een peuter. “Morgen weer wel?” hoor ik Lila al vragen.
Ik denk dat voorbereiden dus onmogelijk is. Wellicht alleen een beetje het begrip bij brengen wat dood is en dat het erbij hoort. Het allerbelangrijkste op deze leeftijd is om je kind niet bang te maken. Angst voor de dood kennen ze niet. En laat dat alsjeblieft zo lang mogelijk duren. Ignorance is bliss.
